Slobodan Bosanac: Hawking je ostavio neizbrisiv trag u fizici i kozmologiji

(Foto: www.hawking.org.uk)

Ne treba se zanemariti ni njegova društvena aktivnost kroz popularizaciju znanosti

Napustio nas je jedan od značajnih fizičara 20. stoljeća, teoretičar kozmolog, koji se proslavio kvantnom teorijom crnih rupa. Mnogi ga smatraju najvećim fizičarem tog stoljeća, ili bar pri samom vrhu, međutim kao fizičar moram s oprezom to tvrditi jer je bilo velikana fizike čije rezultate danas žanjemo.

Po čemu je Hawking bio upoznat u svijetu fizičara? Jedna od velikih misterija svemira, koja izaziva ogromnu fantaziju, jesu crne rupe. Odmah da se razjasni, teorijski su predviđene, njihovo postojanje je posredno dokazano, ali još nitko nije izveo neposredne eksperimente s njima, pa tako ni teorijska predvđanja Hawkinga. Koji je efekt crnih rupa predvidio, a naziva se kvantnom teorijom istih?

Crne rupe su svemirski objekti koje imaju svoj stanoviti radijus. Izvan tog radijusa materija se slobodno giba, ali ako pređe tu granicu više joj nema povratka. Što više materije pada kroz radijus to sam masa tog objekta povećava ali isto tako i taj radijus. Odatle i bojazan da bi crne rupe u načelu mogle progutati i čitav svemir. To je što se naziva klasična slika crnih rupa.

Na prijelazu kroz radijus crne rupe sila na materiju strahovito poraste u kratkom razmaku. U relativističkoj kvantnoj teoriji u tom slučaju stvara se materija i anti-materija, elektron i pozitron (na primjer), i te se dvije komponente materije gibaju u suprotnim smjerovima. Jedna ide u crnu rupu a druga odlazi izvan nje. Stephen Hawking je to nazvao kvatnom teorijom crnih rupa i pokazao da ako imaju radijus manji od nekog objekta crna rupa umjesto da raste ona su „ispuše“ i nestane.

To je glavni rezultat teorijskog opusa Stephena Hawkinga, ali ne treba se zanemariti i njegovi ostali rezultati u kozmologiji pa i društvena aktivnost kroz popularizaciju znanosti.

U svakom slučaju ostavio je neizbrisiv trag u fizici, kozmologiji.

prof. dr. Slobodan Danko Bosanac,

predsjednik Jadranske aero-svemirske asocijacije